Katedra Ochrony Roślin

Morphological and genetic variability of Aculops lycopersici (Acari: Eriophyoidea) populations colonizing/deriving from different habitats and host plants.

Dr hab. Mariusz Lewandowski, dr Sauro Simoni

RETIBIO II. Support activities in organic agriculture for the maintenance of experimental long-term set and the strengthening of networks of relationships at national and international level. Financed by Council for Agricultural Research and Economics – Research Centre for Plant Protection and Certification (CREA-DC), via Lanciola 12a, 50125 Firenze, Italy (CREA-ABP), 2018.

Morphological and genetic variability of Aculops lycopersici (Acari: Eriophyoidea) populations colonizing/deriving from different habitats and host plants.

Dr hab. Mariusz Lewandowski, dr Sauro Simoni

RETIBIO. Support activities in organic agriculture for the maintenance of experimental long-term set and the strengthening of networks of relationships at national and international level. Financed by Research Centre for Agrobiology and Pedology, via Lanciola 12a, 50125 Firenze, Italy (CREA-ABP), 2016-2017.

Warsaw Plant Health Initiative (GA 286093)

FP7-REGPOT-2011-1-286093

WULS Plant Health

REGPOT-CT-2011-286093-WULS Plant Health

WP2: Upgrade of Entomology research teams

Work Package Leader: Prof. Zbigniew T. Dąbrowski

The general objective of WP2 is enhancement of research and networking capacity of Entomology research teams and their cross-disciplinary integration by following activities: upgrading human capacity, upgrading material capacity through organising a specialised micro- and nano-encapsulation laboratory, improving visibility, mobility & co-operation within ERA through promotion of WPHC accomplishments and competitive advantages, organising a mini-symposium and pre- & post-symposium workshops.

The WP 2 teams:

Functional biodiversity lead by Prof. Zbigniew T. Dąbrowski

Ethology lead by Dr Sławomir Lux

Plant resistance to pest attack lead by Prof. Małgorzata Kiełkiewicz-Szaniawska

Oddziaływanie odmian kukurydzy zmodyfikowanej genetycznie z ekspresją genu cry 1 Ab (Bt) na środowisko: wpływ na wybrane grupy stawonogów” jako część projektu badawczego zamawianego „Środowiskowe i ekonomiczne aspekty dopuszczenia uprawy roślin genetyczni

data rozpoczęcia15/01/2007/ data zakończenia: 31/12/2011.

Kierownik tematu: prof. dr hab. Dąbrowski Z.T.

Wykonawcy: prof. dr hab. Hurej M., prof. dr hab. Klukowski Z., dr inż. Twardowski J., dr. inż. Bereś P., mgr. inż. Grabowski M., mgr. inż..Czapla A.

Opis: W sezonie wegetacyjnym 2010 kontynuowano badania polowe nad oddziaływaniem kukurydzy z cechą MON 810 na wybrane grupy fauny nalistnej i glebowej. Analizowano przepływ toksycznego białka Cry 1 AB pomiędzy roślinami kukurydzy – wybranymi gatunkami fitofagów i ich drapieżcami. Szczególną uwagę zwrócono na faunę biegaczowatych (Carabidae), uznawanych jako wskaźniki jakości środowiska.

Szpeciele (Acari: Eriophyoidea) zasiedlające rodzime gatunki roślin iglastych w Polsce, (projekt badawczy własny, N309 00332/0554)

data rozpoczęcia: 13/04/2007/ data zakończenia: 12/04/2010

Kierownik tematu: dr inż. Lewandowski M.

Wykonawcy: prof. dr hab. Boczek J.; dr inż. Kaźmierczak B.

Opis: W latach 2006-2010 przeprowadzono badania składu gatunkowego szpecieli zasiedlających rodzime gatunki roślin iglastych. W jego trakcie określono również skład gatunkowy drapieżnych roztoczy należących do rodziny Phytoseiidae oraz fuitofagiów należących do rodziny Tetranychidae. Wyniki badań wskazują, że z roślinami iglastymi związanych jest 25 gatunków szpecieli należących do rodziny Eriophyidae oraz Phytoptidae. Dwa z nich Cupacarus abietis oraz Tegonotus jaworzynus zasiedlające jodłę pospolitą Abies alba (Pinaceae) były nowe dla wiedzy. Ponadto odnotowano siedem nowych gatunków dla fauny polskiej: Boczekella laricis Farkas, 1965, Nalepella danica Boczek, Harding & Shi, 2002, Nalepella haarlovi Boczek, 1962, Setoptus multigranulatus Castagnoli, 1973, Trisetacus ehmanni Keifer, 1963, Trisetacus gemmavitians Styer, Nielsen & Balderstron, 1972, Trisetacus laricis (Tubeuf, 1897), Trisetacus piceae (Roivainen, 1951).

W wyniku analizy zebranego materiału wykonano redeskrypcję trzech gatunków szpecieli. Ponadto wykonano rewizję czterech gatunków w wyniku czego, utworzono nową kombinację gatunków Calepiitrinerus juniperi (Szulc, 1967) oraz Proiectus farkasi (Boczek, 1969) oraz dwa nowe synonimy. Phyllocoptes piceae Soika, 1999 uznany został za synonim gatunku Phyllocoptes cechi Boczek & Michalska, 1989, natomiast Boczekella retucukata Bagnyuk, 1987 za synonim gatunku Boczekella laricis Farkas, 1965.

Stwierdzono również występowanie siedmiu gatunków drapieżnych roztoczy z rodziny Phytoseiidae oraz dwa z rodziny Tetranychidae. Wśród dobroczynkowtych trzy gatunki po raz pierwszy odnotowano na terenie Polski, były to Anthoseius inopinatus Wainstein, 1975, Anthoseius toruli Karg & Edland, 1987, Typhlodromus singularis (Chant, 1957).

Równolegle z badaniami faunistycznymi prowadzono obserwacje ekologiczne. Określono parametry oraz strukturę dominacji stwierdzonych gatunków oraz bioróżnorodność badanych stanowisk. Ponadto określony został wpływ wybranych czynników na liczebność badanych populacji szpecieli. W przypadku trzech gatunków z rodzaju Trisetacus badano zmienność cech morfologicznych, pomiędzy populacjami pochodzącymi z różnych lokalizacji, mikrosiedlisk bądź roślin żywicielski. Uzyskane wyniki wskazują różny stopień zmienności badanych populacji w obrębie tego samego gatunku, nie pozwalają jednak na ustalenie czynników, które ją kształtują.

Wielotroficzne interakcje między przędziorkiem chmielowcem, wciornastkiem zachodnim i drapieżnym roztoczem Amblyseius swirskii (A.-H.) na ogórku szklarniowym traktowanym biostymulatorem wzrostu. (projekt własny Nr N N310 119437),

data rozpoczęcia: 28.09.2009/ data zakończenia: 27.09.2012.

Kierownik tematu : prof. dr hab. Anna Tomczyk

Wykonawcy: Prof. dr hab. Danuta Kropczyńska-Linkiewicz, technik Anna Załęska

Opis: Badano rozwój populacji przędziorka chmielowca i wciornastka zachodniego na roślinach ogórka szklarniowego traktowanych biostymulatorami wzrostu roślin: Asahi i Siapton.
Obydwa zastosowane biostymulatory powodowały ograniczenie rozwoju populacji przędziorka chmielowca i zmniejszenie płodności samic. Zastosowanie biostymulatorów spowodowało ograniczenie możliwości rozwoju przędziorka chmielowca na opryskiwanych nimi roślinach ogórka. Rośliny były mniej uszkodzone, ich wzrost był intensywniejszy i zawiązywały więcej kwiatów w stosunku do roślin porażonych lecz nie opryskiwanych biostymulatorami.

Nie stwierdzono ograniczenia liczebności wciornastków na roślinach ogórka po zastosowaniu wybranych biostymulatorów, wręcz przeciwnie zaobserwowano tendencję do lepszego rozwoju wciornastków na tych roślinach i zwiększania stopnia uszkodzenia roślin. Zaatakowane rośliny, traktowane biostymulatorami, zawiązywały podobną lub większą liczbę kwiatów, w porównaniu z roślinami na których nie stosowano biostymulatorów, jednak nie skutkowało to zwiększeniem intensywności plonowania.

Potencjał zespołu drapieżnych roztoczy z rodziny Phytoseiidae w efektywnym regulowaniu liczebności przędziorkowatych na ozdobnych roślinach szkółkarskich (projekt badawczy własny N310007 32/0555)

data rozpoczęcia: 22/04/2007/ data zakończenia: 22/08/2010

Kierownik tematu: dr Puchalska E.,

Wykonawcy: dr Kaźmierczak B., prof. dr hab. Kropczyńska D.

Opis: Projekt miał na celu określenie, które z odmian Picea abies oraz gatunków i odmian z rodzaju Salix, uprawianych w szkółkach roślin ozdobnych, są szczególnie zagrożone gradacjami przędziorków i określenie którzy przedstawiciele dobroczynkowatych mogliby znaleźć zastosowanie jako wrogowie naturalni przędziorków, skutecznie limitujący ich populacje na tych roślinach. W wyniku badań dowiedziono, że wierzby uprawiane w szkółkach roślin ozdobnych mogą być zasiedlane przez takie gatunki Tetranychidae jak: Schizotetranychus schizopus (Zacher), S. garmani (Pritchard i Baker) oraz Tetranychus urticae (Koch); zaś jedynym przedstawicielem przędziorkowatych zasiedlającym świerki jest Oligonychus ununguis (Jacobi). Wyznaczone przez autorów wskaźniki zagęszczenia, intensywności i ekstensywnośći zasiedlenia poszczególnych taksonów roślin przez przędziorki wykazały, że spośród wierzb najbardziej narażone na występowanie licznych populacji przędziorków są: S. helvatica, S. caprea ‘Kilmarnock’, S. purpurea ‘Pendula’ i S. lanata. Odmianami Picea abies szczególnie zagrożonymi rozwojem dużych populacji przędziorka sosnowca są zaś: ‘Inversa’, ‘Remontii’, Waldbrund’, ‘Nidiformis’, ‘Pumila Glauca’, ‘Pumila Nigra’, ‘Echiniformis’ i ‘Wills Zwerg’. W ramach projektu ustalono, że nawet w chronionych chemicznie szkółkach roślin ozdobnych, świerki i wierzby mogą być zasiedlane przez drapieżne roztocze z rodziny Phytoseiidae. W materiale szkółkarskim zidentyfikowano takie gatunki dobroczynków jak: Typhlodromus tiliae (świerki), T. pyri, Phytoseius macropilis, Ph. echinus i Ph. juvenis (wierzby). Prowadzone w ekosystemach leśnych i parkowych obserwacje nad zasiedlaniem przez Phytoseiidae rodzimych odpowiedników wierzb i świerków uprawianych w szkółkach tj. S. alba, S. caprea i P. abies wykazały, że rosnące w takich biocenozach wierzby poza T. pyri, Ph. macropilis i Ph. echinus, są zasiedlane również przez E. finlandicus oraz gatunek, który oznaczono jako nowy dla fauny Polski – Ph. severus. Na świerkach rosnących w warunkach naturalnych poza T. tiliae stwierdzono Amblyseius andersoni i Anthoseius bakeri. W ramach pracy określono stałość występowania poszczególnych gatunków Phytoseiidae na wierzbach i świerkach rosnących w szkółkach oraz w ekosystemach leśnych i parkowych. Ustalono siłę stowarzyszenia dobroczynków z poszczególnymi ofiarami i opracowano parametry obrazujące rozwój i potencjał rozrodczy Phytoseiidae na gatunkach przędziorków zasiedlających ozdobne wierzby i świerki. Ustalono również wytrzymałość poszczególnych dobroczynków na głód, zapotrzebowanie pokarmowe i zdolność do przetrwania na pokarmie zastępczym jakim był pyłek rzepakowy. Wszystkie te wskaźniki podobnie jak wyniki doświadczenia nad wydajnością dobroczynków w limitowaniu populacji przędziorków i konkurencji o niszę w obrębie zespołu Phytoseiidae, wykazały, że opracowując program biologicznej ochrony świerków i wierzb, uprawianych w szkółkach roślin ozdobnych, powinno się uwzględnić takie gatunki drapieżnych roztoczy jak: A. andersoni, T. tiliae, T. pyri oraz E. finlandicus.

2006 – 2009 „Ekonomia produkcji spermatoforów u dwu gatunków szpecieli różniących się stopniem dysocjacji płci” Projekt nr 2PO4C 025 30.

Kierownik projektu: Katarzyna Michalska

Celem badań było sprawdzenie wydatkowania spermatoforów przez samce szpecieli, ze szczególnym uwzględnieniem roli innych osobników w populacji w kształtowaniu się tych wydatków. Obiektami badań były dwa gatunki szpecieli wolnożyjących istotnie różniących się taktykami rozrodczymi i intensywnością konkurencji między samcami; pordzewiacz śliwowy, Aculus fockeui z brzoskwini, groźny szkodnik śliwy, brzoskwini i innych roślin z rodzaju Prunus sp., oraz Aculops allotrichus z robinii akacjowej Robinia pseudoacacia L. Badania pokazały, że samce szpecieli mogą być „elastyczne” w produkcji spermatoforów. Zależy to jednak od gatunku szpeciela. Jedynie samce A. fockeui zmieniały tempo składania spermatoforów w obecności konkurentów, spermatoforów oraz samców i znieruchomiałych nimf żeńskich. Oba gatunki szpecieli różniły się również wydatkami na spermatofory. Samce A. fockeui składały średnio kilkanaście, zaś samce A. allotrichus zaledwie kilka spermatoforów w ciągu doby. Samce z robinii miały dużo wyższy współczynnik zmienności w tempie składania spermatoforów, ich spermatofory były mniejsze i zawierały mniej plemników niż u A. fockeui. Niskie tempo składania spermatoforów u A. allotrichus przypuszczalnie jest konsekwencją asocjacji samców ze znieruchomiałymi nimfami żeńskimi. Choć również sama wielkość samców (u A. allotrichus samce są mniejsze niż u A. fockeui) może decydować o wielkości gonad, a tym samym o płodności tego gatunku.

Użytki śródpolne jako rezerwuar drapieżnych roztoczy (Phytoseiidae) dla plantacji wybranych upraw jagodowych (projekt własny, N31000832/0556).

data rozpoczęcia 16/05/2007/ data zakończenia:15/05/2010.

Kierownik tematu: prof. dr hab. Boczek J.

Wykonawcy: .prof. dr hab. Dąbrowski Z.T., prof. dr hab. Kropczyńska-Linkiewicz D., prof. dr hab. Wysocki C., dr Sikorski P., mgr Garnis J.

Opis: Analiza gatunkowa flory i fauny otoczenia plantacji truskawek i malin wykazała, że drapieżne roztocze z rodziny Phytoseiidae preferują takie gatunki roślin jak: pokrzywa zwyczajna, kuklik pospolity, jeżyna popielnica, jeżyna krzewiasta. Rośliny zielne na miedzach stanowiły „pomst biologiczny” pomiędzy zaroslami i drzewami rosnących w dalszym planie jak : bez czarny, leszczyna pospolita, olcha czarna i śliwa tarnina. Wykazano, że Amblyseius andersoni, Euseius finlandicus, Neoseiulus reductus, Phytoseius echinus są ważnymi gatunkami w walce biologicznej przeciwko przędziorkom w uprawach truskawek i malin. Uzyskane wyniki mogą przyczynić się do właściwego kształtowania otoczenia plantacji (infrastruktury ekologicznej) w celu zwiększenia efektywności walki biologicznej ze szkodnikami.